آشنایی با تاریخ مختصر اردبیل وشهرهای استان اردبیل

وجه تسمیه ی اردبیل: این نام در مآخذ گوناگون به صورتهای اَردویل، اَردُبیل، اَردُئیل و بیشتر اَردَبیل آمده است،اردبیل در منابع ارمنی به صورت آرتاوت و سپس آرتاول آمده است. مینورسکی معتقد است اَرته ویت به مرور به اردبیل تغییر شکلی یافته است.

اگرچه «دائره المعارف اسلام» می نویسد: اشتفاق و معنای اردبیل به درستی معلوم نیست اما مینورسکی معتقد است این نام ترکیبی است از اَرِته یا اَرته به معنای مقدس و قانون مقدس و ویت (پارسی میانه) که صورت اوستایی آن وئتی است و به معنای بید یا بید قانون مقدس دانسته است. همو درجای دیگر بِل یا بیل (یا ویل) را پسوند بسیاری از مکانها از جمله انزبیل و خرزویل دانسته است.

لاکهارت،در مورد بنای شهر و علت نام گذاری آن ازقول مردمان محلی، افسانه ای را نقل می کند که بنابر آن در محل کنونی شهر در گذشته دریاچه ای وجود داشته است : به فرمان سلیمان نبی دو دیو به نامهای اَرد وبیل آبهای این دریاچه را با حفر دو معبر در شمال شرقی شهر کنونی خارج ساختند و شهر را در محل دریاچه خشک شده برپا داشتند و به همین سبب نیز نام این شهر به نام این دو دیو اَردُبیل خوانده شد. حمیری نام اردبیل را مآخوذ از اردبیل بن ارمین می داند که یاقوت آن را از قول سمعانی به صورت اردبیل بن ارمینی ابن لنطی بن یونان ذکر کرده است.

به نظرکسروی،ظاهرا نام اردبیل ترکیبی است ازدو جزء اَرد به معنای درستی، راستی و پاکی و بیل یا ویل (پسوند مکان) به معنای جایگاه. این ترکیب را به صورتهای آرتاویل و آرتاویلا به معنای شهر مقدس نیز نوشته اند. یاقوت نام قدیم اردبیل را باذان فیروز، فردوسی بادان پیروز، آباذان فیروز، باد فیروز، فیروزگرد و اعتمادالسطنه آذر بهمن نوشته اند. اولئاریوس ظاهرا به خطا نام قدیم اردبیل را ساتراپنه می داند.[1]

---

[1] - دایره المعارف بزرگ اسلامی ، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی ، تهران، انتشارات دایره المعارف بزرگ اسلامی ، جلد هفتم ، 1377 ، صص 2- 471 ، بیات ، عزیزاله ، کلیات جغرافیای طبیعی و تاریخی ایران، تهران ، امیرکبیر ، 1367 ، چاپ اول ، ص 236 ، لغت نامه دهخدا ذیل کلمه اردبیل.

رسانه و آگاهی (1)

دمنوش اندیشه

برخی تنها به تعهّد رسانه توجّه می‌کنند و تخصّص و حرفه‌ای بودن آن را به کل فراموش می‌کنند. امّا شاید بتوان گفت که نبودن تخصّص و ابزار کار حرفه‌ای در یک رسانه، آن‌قدر به آن رسانه ضربه خواهد زد که حتّی بودن تعهّد و اخلاق را هم تحت‌الشّعاع قرار خواهد داد.

وبگاه "دمنوش اندیشه" نوشت:

رسانه چیست ؟

رسانه از فعل رساندن اخذ شده است که معنای آن بر همگان آشکار است . اما معنای اصطلاحی آن یعنی رساندن اخبار و اطلاعات مفید و رسا به مردم در جهت رشد و تعالی فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و سایر مقوله ها .

بیشتر بخوانید

به هر کار، بستوه کانا بود

شعر معروف فردوسی: «توانا بود هر که دانا بود   ز دانش دل پیر برنا بود» در شکل اصلی‌اش چنین نیست و شکل اصلی آن این بوده است: «توانا بود هر که دانا بود   به هر کار، بستوه کانا بود»

 کاتب شاهنامه در این شعر نتوانسته بفهمد که معنای «به هر کار، بستوه کانا بود» چیست و به جای آن نوشته است: «ز دانش دل پیر برنا بود» که از نظر معنا ارتباط مستقیم با مصراع نخست ندارد. معنای مصراع دوم و اصلی شعر فردوسی چنین است: «نادان در هر کار، ناتوان و درمانده است» که معنای مصراع نخست را نیز تکمیل می‌کند.

 فردوسی در شاهنامه واژه‌های ثقیل و نامانوس به کار نمی‌برده است و واژه‌های «بستوه» (ناتوان و درمانده) و «کانا» (نادان) در دوره‌ی او جزو واژه‌های رایج و متداول بوده است. پس از آن که پارسی پهلوی به‌کلی متروک شد، کاتبان این واژه‌ها و برخی دیگر از واژه‌هایی را که در شاهنامه بود، تغییر دادند که نتیجه‌ی آن فراموش‌شدن آن واژه‌ها بود.

فرق ناصبی با وهابی در چیست؟

موضوع ناصبی بودن از ابتدای خلافت امام علی(ع) وجود داشته، به خلاف وهابیت که سابقه چندانی ندارد. ناصبی‌ها به حضرت علی(ع) ناسزا و لعن و نفرین ‌کرده و از حضرتشان برائت می‌جستند، اما بسیاری از افرادی که امروزه به نام وهابی‌ و سلفی شناخته می‌شوند، با آنکه بسیاری از فضائل و مناقب آن‌حضرت را که در قرآن و روایات آمده انکار می‌کنند، اما به حضرتشان احترام گذاشته و مانند ناصبی‌هایی چون بنی‌امیه و خوارج نهروان به ایشان دشنام نمی‌دهند، با این وجود، آنان به شدت با شیعیان اهل بیت بنای دشمنی گذاشته و از هر اقدامی علیه آنان فروگذار نمی‌کنند.
سنی سلفی؛ افرادی هستند که ادعای پیروی از پیشینیان صالح و یا صحابه و تابعین را دارند.

ابن ‌تیمیه مذهب سلفی‌گری را در قرن هفتم احیا کرد و آتش اختلاف را میان جهان اسلام شعله‌ور ساخت. پس از وی، شاگردش ابن ‌قیم برای زنده نگاه داشتن این اندیشه بسیار کوشید.
«سلف» در لغت به معنای «پیشین» و «گذشته» است. سلف، اصلی است که بر تقدم و سبقت دلالت دارد. پس سلف کسانی هستند که در گذشته بوده‌اند.[1] «سَلَفُ الرجل»؛ یعنی «پدران گذشته مَرد».[2]
با توجه به این تعاریف، سلف معنایی نسبی دارد؛ هر زمانی، سلفِ زمان آینده خود است و در برابر آن، «خَلَف» قرار دارد؛ به عبارت ‌دیگر، ما نسبت به آیندگان، «سلف» و نسبت به گذشتگان «خلف» شمرده می‌شویم.[3]
معنای متداول سلف نزد عموم مسلمانان، همان معنایی است که از ظاهر این لفظ استفاده می‌شود و هنگامی که «صالح» به آن اضافه گردد، به معنای گذشتگانی است که برای آیندگان مایه افتخار و سربلندی بوده‌اند. از این منظر، پیشینیان به سبب انتقال معارف اسلامی به نسل‌های بعدی و مجاهدت‌هایی که برای حفظ کیان دین متحمل شده‌اند، دارای ارزش و احترامند. البته بی‌شک نزدیکی به عصر بعثت نیز به سبب قداست پیامبر گرامی اسلام(ص)، خود عاملی برای احترام و عظمت گذشتگان شده است.

برخلاف ناصبی‌گری، سلفی‌گری در قرنهای اولیه بعد از اسلام وجود نداشته و این معنا در بدعتی ریشه دارد که ابن ‌تیمیه در قرن هفتم ایجاد کرد. وی برخلاف گذشتگان به مفهوم‌پردازی واژه «سلف» پرداخت و آن‌را در معنایی به‌کار برد که تا آن زمان، اندیشمندان اسلامی چنین معنایی را درباره سلف اراده نکرده بودند. مهم‌ترین بدعتی که ابن تیمیه و سپس سلفیان پس از او ‌بنیان نهادند، گسترش منابع تشریع به صحابه، تابعین و تابعین تابعین بود.
ابن ‌تیمیه گفته است: «سلف، کسانی هستند که در سه قرن اول اسلام زندگی می‌کردند و دارای تمامی فضایل بودند و آنان برای حل هر مشکلی، شایسته‌تر از سایرین هستند».[4]
وی سپس توصیه می‌کند: «بر شما باد به آثار سلف. آنان آنچه را موجب شفا و کفایت است، آورده‏اند و پس از آنها کسی چیزی که آنان ندانند، نیاورده است».[5]
درباره بعضی از معتقدات فرقه وهابیت سلفی نمایه «عقاید وهابیت»، سؤال 1480 را مطالعه کنید.

پی نوشت:
[1]. ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج 3، ص 95، قم، مکتب الاعلام الاسلامی‏، چاپ اول، 1404ق.
[2]. جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج 4، ص 1376، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول، 1376ق.
[3]. همان.
[4]. ابن تیمیه حرانی، أحمد بن عبد الحلیم، مجموع الفتاوى، ج 4، ص 157 – 158، مدینه، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، 1416ق.
[5]. همان.

رجعت و زنده شدن افراد خاص در آخرالزمان

خداوند به هنگام ظهور امام زمان(ع)، حضرت مهدی(ع)، گروهی از شیعیان را که پیش از قیام آن حضرت از دنیا رفته اند، به دنیا باز می‌گرداند تا آنان به پاداش یاوری و همراهی و درک حکومت آن وجود مقدس نائل آیند و. . . 

حجت الاسلام حسین الهی نژاد، عضو هیات علمی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی در یادداشتی به بررسی مفهوم رجعت در منابع اسلامی پرداخته است.

رجعت از جمله باورهایی است که در میان معتقدین به منجی مطرح است یعنی الب پیروان ادیان ابراهیمی به این مسئله اذعان و اعتقاد دارند رجعت که به معنای بازگشت در پایان تاریخ تفسیر می‌شود در قرآن و روایات اسلامی با واژه‌گانی نظیر کره، رّد، حشر و ایاب، که همه این واژگان در معنای «‌بازگشت» مشترکند، استعمال شده است .[1]

مرحوم سید مرتضی در بیان معنای اصطلاحی رجعت می‌فرماید :

‌معنای رجعت چنین است که خدای تعالی به هنگام ظهور امام زمان(ع)، حضرت مهدی(ع)، گروهی از شیعیان را که پیش از قیام آن حضرت از دنیا رفته اند، به دنیا باز می‌گرداند تا آنان به پاداش یاوری و همراهی و درک حکومت آن وجود مقدس نائل آیند و نیز برخی از دشمنان حضرتش را زنده می‌کند تا از ایشان انتقام گیرد. چنانکه قرآن می‌فرماید