چراغ راه

هشت سنت غلط ازدواج از نگاه رهبر انقلاب                             
 

ایشان معتقدند «موانع فرهنگی»، بخش قابل توجهی از این مشکل اجتماعی را به خود اختصاص داده است و جوانان، خانواده‌ها و مسئولان مربوط باید در جهت رفع این موانع تلاش کنند. ایشان در آخرین اظهار نظر رسمی درباره‌ی این موضوع در دیدار دانشجویی ماه رمضان امسال فرمودند: بعضى از تصورات و سنت‌هاى غلط در مورد ازدواج وجود دارد که اینها دست‌‌ و پاگیر است، مانع از رواج ازدواج جوان‌ها است؛ این سنت‌ها را باید عملاً نقض کرد. شما که جوانید، مطالبه‌‌گرید، پرنشاطید، پیشنهادکننده‌‌ى نقض خیلى از عادت‌ها و سنت‌ها هستید، به نظر من این سنت‌هاى غلطى را هم که در زمینه‌‌ى ازدواج وجود دارد، بایستى شماها نقض کنید.
۱. مهریه سنگین
کسانی که مهریه‌ی بالا برای خانمشان قرار می‌دهند، به جامعه ضرر می‌زنند. خیلی از دخترها توی خانه می‌مانند، خیلی از پسرها بی‌زن می‌مانند، به ‌خاطر این ‌که این چیزها وقتی در جامعه رسم شد، سنت و عادت شد، به جای «مَهرُ السّنّة»، به جای این‌که مهر پیغمبر صلی‌ الله ‌علیه ‌و آله سنت باشد، وقتی مهر جاهلی سنت شد، اوضاع، اوضاع جاهلی خواهد شد.
خطبه‌ی عقد ۱۱ / ۸ /۱۳۷۷
مهریه‌ی سنگین مال دوران جاهلیت است. پیامبر اکرم صلی ‌الله ‌علیه ‌و آله آن را منسوخ کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله از یک خانواده‌ی اعیانی است. خانواده‌ی پیغمبر صلی الله علیه و آله، تقریباً اعیانی‌ترین خانواده‌ی قریش بودند. خود ایشان هم که رئیس و رهبر این جامعه است. چه اشکالی داشت دختر به آن خوبی که بهترین دختران عالم است و خدای متعال او را «سیدة النّساء العالمین» قرار داد «مِن الاَوّلینَ و الآخِرین»، با بهترین پسرهای عالم که مولای متقیان است می‌خواهند ازدواج کنند، مهریه‌ی ایشان زیاد باشد؟ چرا ایشان آمدند و این مهریه‌ی کم را قرار دادند که اسمش «مَهرُ السُّنَّة» است.
خطبه‌ی عقد ۲۸ / ۲ /۱۳۷۴
مهریه هر چه کمتر باشد، به طبیعت ازدواج نزدیکتر است، چون طبیعت ازدواج معامله که نیست، خرید و فروش که نیست، اجاره دادن که نیست، زندگی دو انسان است. این ارتباطی به مسائل مالی ندارد. ولی شارع مقدس یک مهریه‌ای را معین کرده که باید یک چیزی باشد. اما نباید سنگین باشد. بایستی عادی باشد جوری باشد که همه بتوانند انجام دهند.
خطبه‌ی عقد ۱۸ / ۵ /۱۳۷۴
بعضی خیال می‌کنند مهریه‌ی سنگین به حفظ پیوند زناشویی کمک می‌کند. این خطاست. اشتباه است. اگر خدای ناکرده این زن و شوهر نااهل باشند، مهریه‌ی سنگین هیچ معجزه‌ای نمی‌تواند بکند.
خطبه‌ی عقد ۱۱ / ۵ /۱۳۷۷
بعضی از خانواده‌های طرف عروس می‌گویند که ما مهریه‌ی آن‌قدر بالا نمی‌خواهیم ولی خانواده‌ی داماد برای پز دادن و تفاخر می‌گویند نه نمی‌شود! چند میلیون یا فلان‌قدر. خب اینها همه دوری از اسلام است. هیچ کس با مهریه‌ی بالا خوشبخت نشد. این‌هایی که خیال می‌کنند اگر مهریه نباشد ازدواج دخترشان متزلزل خواهد شد، ‌ این‌ها اشتباه می‌کنند. ازدواج اگر چنان‌چه با محبت بود، ‌ با وضعیت درست بود، بی‌مهریه هم متزلزل نمی‌شود. ولی اگر چنان‌چه بر مبنای خباثت و زرنگی و کلاهبرداری و فریب و این چیزها بود، مهریه هر چقدر هم که زیاد باشد، مرد بدجنس زورگو، کاری خواهد کرد که بتواند از زیر بار این مهریه هم فرار کند.
خطبه‌ی عقد ۴ / ۹ /۱۳۷۵
من از مردم سراسر کشور خواهش می‌کنم که آن قدر مهریه‌ها را زیاد نکنند. این سنت جاهلی است. این کاری است که خدا و رسول صلی الله علیه و آله در این زمان بخصوص، از آن راضی نیستند. نمی‌گوییم حرام است. نمی‌گوییم ازدواج باطل است. اما خلاف سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و اولاد ایشان و ائمه‌ی هدی علیهم ‌السلام و بزرگان اسلام است. خلاف روش این‌هاست و به‌خصوص در زمان ما که کشور احتیاج دارد به این‌که همه‌ی کارهای صحیح، آسان شود، هیچ مصلحت نیست که بعضی ازدواج‌ها را این‌طور مشکل کنند.
خطبه‌ی عقد ۲ / ۹ /۱۳۷۳
۲.  جهیزیه سنگین
من گمان می‌کنم این‌که در جهیزیه‌ی حضرت زهرا علیها السلام این قدر سادگی رعایت شد... این حد را حفظ کردند. این یک جنبه‌ی نمادین داشت. برای این‌که بین مردم مبنا و پایه‌ای باشد برای عمل به آن، تا دچار این مشکلاتی که بر اثر زیاده‌روی‌ها پیش می‌آید، نشوند.
خطبه‌ی عقد ۱۸ / ۴ /۱۳۷۷
بعضی از خانواده‌های عروس، خودشان را اذیت می‌کنند و به زحمت می‌اندازند و اگر پول هم ندارند به زحمت پول تهیه می‌کنند. اگر پول دارند خرج زیادی می‌کنند، برای این‌که یک جهیزیه‌ی مفصل پر زرق و برقی را مثلاً در  اختیار دخترشان بگذارند.
خطبه‌ی عقد ۲۸ / ۱۲ /۱۳۷۷
جهیزیه‌ی زیاد، هیچ دختری را خوشبخت نمی‌کند و هیچ خانواده‌ای را به آن آرامش و سکون و اعتماد لازم نمی‌رساند. اینها زوایای زندگی است. فضولِ زندگی است و جز دردسر و اسباب زحمت و اسباب مشکل فایده‌ای ندارد.
خطبه‌ی عقد ۱۸ / ۹ /۱۳۷۵
مبادا بروید پول قرض کنید، جهیزیه درست کنید. مبادا خودتان را به زحمت بیندازید. مبادا خانواده‌تان را به زحمت بیندازید. مبادا خیال کنید که دخترتان اگر جهیزیه‌اش کمتر از دختر همسایه و قوم و خویش بود، این سرشکستگی است.
خطبه‌ی عقد ۲۹ / ۳ /۱۳۸۱
بعضی‌ها سعی می‌کنند که برای جهیزیه بزنند روی دست همه‌ی قوم و خویش‌ها و همسایه‌ها و دوست و آشناها که این هم غلط است... باید نگاه کنید ببینید که چه چیزی درست است، چه چیزی حق است آن را انجام بدهید. چه چیزی حق است؟ یک خانواده‌ی دو نفره یک وسایلی لازم دارند که یک زندگی ساده‌ای داشته باشند.
خطبه‌ی عقد ۳ / ۸ /۱۳۷۹
انواع و اقسام ریخت و پاش‌ها، زیاده‌روی‌ها، کارهای غلط، جهیزیه‌های سنگین. همه‌جور چیزی را حتماً باید بخرند، بیاورند توی جهیزیه بگذارند، که اقلّاً یک چیز بیشتر از آن دختر خاله‌اش، یا نمی‌دانم خواهرش، یا آن همسایه‌شان یا آن همکلاسی‌شان داشته باشد. اینها از آن غلط‌های بسیار موذی و آزاردهنده است، برای خود انسان و برای مردم. خیلی از دخترها نمی‌توانند به خانه‌ی بخت بروند، خیلی از پسرها نمی‌توانند ازدواج کنند، به خاطر همین چیزها. به خاطر همین گرفتاری‌ها. اگر ازدواج آسان بود، اگر مردم آن‌قدر سخت‌گیری نکرده بودند، بعضی‌ها اگر مهریه‌شان سنگین نبود، اگر این جهیزیه‌های جاهلانه نبود و پدر و مادرها به خیال خودشان برای این‌که مبادا دل دخترشان بشکند، خودشان را به آب و آتش نمی‌زدند، این گرفتاری‌ها برای خیلی از خانواده‌ها پیش نمی‌آمد.
خطبه‌ی عقد ۲۶ / ۱۰ /۱۳۷۲
از اول، بعضی‌ها همه‌ی ریز و درشت و لازم و غیر لازم را برای دخترشان به عنوان جهیزیه فراهم می‌کنند که مبادا از دختر فلانی، از نمی‌دانم دختر عمویش، یا از خواهرش یا از جاریش مثلاً کمتر باشد. اینها درست نیست. این کارها غلط است. اسباب زحمت شماست. آن هم زحمتی که هیچ اجری پیش خدا ندارد، مایه‌ی تشکر هم نمی‌شود.
خطبه‌ی عقد ۲ / ۹ /۱۳۷۸
نگذارید جهیزیه‌ها را سنگین کنند. دخترها نگذارند. عروس‌ها شما نگذارید. پدر و مادرها هم اگر می‌خواهند، شما نگذارید.
خطبه‌ی عقد ۲۳ / ۹ /۱۳۷۳
مادرهای عروس‌ها در تهیه‌ی جهیزیه دست نگه دارند، خیلی افراط و اسراف نکنند. نگویند حالا مثلاً دخترمان است، دلش می‌شکند. نه. دخترها خوبند. دخترها نمی‌خواهند. ما بیخود نباید دل آن‌ها را بکشانیم به این سمت که هر چیز قشنگ و لوکس و... حتماً باید برایش تهیه شود.
خطبه‌ی عقد ۱۶ / ۱۱ /۱۳۷۹
۳. تجملات زیاد
تجملات برای یک جامعه، مضر و بد است. آن کسانی که با تجملات مخالفت می‌کنند، معنایش این نیست که از لذت‌ها و خوشی‌هایش بی‌اطلاعند، نه! آن را کاری مضر برای جامعه می‌دانند. مثل یک دارو یا خوراکی مضر. با تجملات زیادی، جامعه زیان می‌کند. البته در حد معقول و متداول ایرادی ندارد. اما وقتی که همین‌طور مرتب پای رقابت و مسابقه به میان آمد، اصلاً از حد خودش تجاوز می‌کند و به جاهای دیگر می‌رود.
خطبه‌ی عقد ۲۰ / ۴ /۱۳۷۰
مگر کسانی که با تجمل عروس و داماد می‌شوند خوشبخت‌ترند؟ چه کسی می‌تواند چنین چیزی را ادعا کند؟ این کارها جز این‌که یک عده جوان را، یک عده دختر را حسرت به دل کند و زندگی را بر این‌ها تلخ نماید، اگر نتوانستند آن‌جور آن‌ها هم عروسی بگیرند تا ابد حسرت به دل بمانند یا اصلاً نتوانند عروسی بگیرند. چیز دیگری نیست... تا آمدند دخترش را بگیرند، چون دستش خالی است، این دختر بماند توی خانه. این پسر دانشجو یا کارگر یا کاسب ضعیف، همین‌طور غیر متأهل بماند.
خطبه‌ی عقد ۲۳ / ۹ /۱۳۷۳
۴. اسراف
برخی، اسراف می‌کنند. می‌ریزند و می‌پاشند. در این روزگار که فقرایی در جامعه هستند، کسانی هستند که اولیات زندگی هم درست در اختیارشان نیست، این کارها اسراف است، زیادی است، بیخود است. هر کس بکند خلاف است.
خطبه‌ی عقد ۱۱ / ۶ /۱۳۷۲
بعضی از مردم با این کاری که می‌شود با آن ثواب برد، گناه می‌برند. با اسراف‌هایی که می‌کنند، با خلاف‌هایی که انجام می‌دهند، با آمیختن این عمل حَسن و حسنه به کارهای حرامی که انجام می‌دهند. حرام همه‌اش هم این نیست که محرم و نامحرم و این چیزها باشد. آنها هم البته حرام است، اما ریخت و پاش زیادی هم حرام است. اسراف حرام است. سوزاندن دل مردمی که ندارند در مواردی واقعاً حرام است. زیاده‌روی کردن، ‌ حرام و حلال کردن برای این‌که بتواند جهیزیه‌ی دخترش را فراهم کند، اینها حرام است.
خطبه‌ی عقد ۹ / ۱۱ /۱۳۷۶
بنده راضی نیستم از کسانی که با خرج‌های سنگین و با اسراف در امر ازدواج، کار را بر دیگران مشکل می‌کنند. البته با جشن و شادی و مهمانی موافقیم ولی با اسراف مخالفیم.
خطبه‌ی عقد ۲۴ / ۵ /۱۳۷۴
۵. خرید از مکان‌های معروف به گرانی
این دختر خانم‌ها که می‌خواهند جهیزیه درست کنند، برای خرید اسباب سر عقد و جهیزیه، توی این دکان‌های گران‌قیمت بعضی از جاهای تهران، آن محلات گران‌قیمت که معروف است – نمی‌خواهم البته اسم بیاورم – من می‌شناسم کجاهاست که دکان‌هایش معروف است به جنس گران، اصلاً طرف آنها پا نگذارند. بروند آن جاهایی که معروف به گرانی نیست. این‌طور نباشد که داماد بیچاره را دنبالشان راه بیندازند برای خرید عروس و خرید عقد. متأسفانه از این کارها می‌کنند.
خطبه‌ی عقد ۱۹ / ۳ /۱۳۷۲
۶. هتل‌ها و سالن‌های پرخرج
این هتل‌ها و سالن‌ها و جشن‌های پُرخرج را رها کنید. ممکن است توی یک سالنی هم کسی جشن بگذارد اما ساده، مانعی ندارد. من نمی‌خواهم بگویم حتماً، چون بعضی خانه‌هایشان جا ندارد یا امکاناتش را ندارند ولی اسراف نکنید.
خطبه‌ی عقد ۲۷ / ۱۰ /۱۳۷۳
عروسی و عقد و شادی چیز خوبی است. حتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هم برای دختر مکرمه‌ی‌ خودشان مجلس عروسی گرفتند، شادی کردند و مردم شعر خواندند. زن‌ها دست زدند و خوشی کردند. اما نباید در این مجلسِ عقد و عروسی و اینها اسراف انجام بگیرد. یکی از اسراف‌ها همین مجالس عقد و عروسی گران‌قیمت است. در هتل‌ها، در این سالن‌های گران‌قیمت مجالس درست می‌کنند. مبالغ زیادی شیرینی و میوه و خوراکی حرام می‌شود، از بین می‌رود، روی زمین ریخته می‌شود و ضایع می‌گردد. برای چه؟ برای چشم و هم چشمی!؟ برای عقب نماندن از قافله‌ی اسراف!؟
خطبه‌ی عقد ۵ / ۱ /۱۳۷۲
عروسی شیرین، آن عروسی‌ای نیست که توی آن خیلی خرج می‌شود و اسراف زیاد در آن می‌شود. عروسی شیرین، عروسی صمیمانه است. صمیمانه که بود، عروسی شیرین می‌شود. و لو مختصر باشد. یک اتاق دو اتاق توی خانه، قوم و خویش، دوست و آشنا و رفیق دور هم بنشینند، این می‌شود عروسی. این میهمانی‌های مفصل و سالن‌های آن‌چنانی یا توی هتل‌ها، خرج‌های زیاد، جنس‌های گران برای مهمانی، اینها هیچ مناسب نیست. نمی‌گویم ازدواج را باطل می‌کند، نه! ازدواج درست است. اما اینها محیط جامعه و محیط زندگی را تلخ می‌کند.
خطبه‌ی عقد ۹ / ۱۲ /۱۳۷۷
مگر سابق که این سالن‌ها نبود، این چیزها نبود، توی دو تا اتاق کوچک جشن می‌گرفتند، مهمان‌ها می‌آمدند شیرینی می‌خوردند، ازدواج‌ها بی‌برکت‌تر از امروز بود؟ عزت دخترها مگر کمتر از امروز بود، حالا باید حتماً بروند توی این سالن‌های بزرگ. عیبی ندارد، من مخالفتی نمی‌کنم با این سالن‌ها. من با «تشریفات» مخالفم. حالا بعضی می‌روند توی هتل، از آن کارهای غلط است که لزومی ندارد.
خطبه‌ی عقد ۳۰ / ۷ /۱۳۷۷
بعضی خیال می‌کنند که تشریفات و تویِ هتلِ چنین و چنان رفتن، سالن‌های گران گرفتن، خرج‌های زیادی کردن، ‌ عزت و شرف و سربلندیِ دختر و پسر را زیاد می‌کند. نخیر عزت و شرف و سربلندی دختر و پسر به انسانیت و تقوی و پاکدامنی و بلندنظری آن‌هاست، نه به این چیزها... .
خطبه‌ی عقد ۱۱ / ۵ /۱۳۷۷
۷. لباس عروس گران ‌قیمت
بعضی‌ها لباس عروس گران ‌قیمت می‌خرند. نه! چه لزومی دارد. حالا لباس عروس می‌خواهند، بعضی‌ها لباس عروس را می‌روند کرایه می‌کنند. چه مانعی دارد؟ ننگ دارد؟ نه! چه ننگی؟ چه مانعی دارد؟ بعضی‌ها این را ننگ می‌دانند. ننگ این است که انسان یک پول گزافی بدهد، یک چیزی بخرد که یک بار آن را مصرف کند، بعد بیندازد دور. یک بار مصرف! آن هم با این وضعی که بعضی مردم دارند.
خطبه‌ی عقد ۴ / ۱۰ /۱۳۷۴
۸. به رخ کشیدن ثروت‌ها
اگر چنان‌چه در ازدواج بحث مادیات عمده شد، این معامله‌ی عاطفی و روحی و انسانی تبدیل خواهد شد به معامله‌ی مادی. این معامله‌های گران، این جهیزیه‌های سنگین، این چشم و هم‌چشمی‌ها و این به رخ کشیدن ثروت‌ها و پول‌ها – که برخی از افراد غافل و بی‌خبر می‌کنند – ازدواج را در واقع خراب می‌کنند. لذاست که در شرع مقدس مستحب است مهریه کم گرفته شود که «مَهرُ السّنّة» مورد نظر است.
خطبه‌ی عقد ۱۳ / ۱۲/۱۳۷۷
ازدواج را آسان کنید
من به همه‌ی مردم در سراسر کشور توصیه می‌کنم که ازدواج‌ها را آسان کنند. بعضی‌ها ازدواج را مشکل می‌کنند. مهریه‌های گران و جهیزیه‌های سنگین ازدواج را مشکل می‌کند... خانواده‌ی پسرها توقع جهیزیه‌های سنگین بکنند. خانواده‌ی دخترها برای چشم هم‌چشمی دیگران جهیزیه‌ها را و تشریفات را و مجالس عقد و عروسی را رنگین‌تر بکنند. چرا؟ اثر این را می‌دانید چیست؟ اثر این کارها این است که دخترها و پسرها بدون ازدواج در خانه‌ها می‌مانند، کسی جرئت نمی‌کند به ازدواج نزدیک شود.
خطبه‌ی عقد ۲ / ۹/۱۳۷۳
 
منبع: گلی از گلهای بهشت
 

صرفه جویی خساست نیــست بلکــــه درســــت مصــــــرف کــــردن است

 

آب، مزّه زندگی(آغاز هفته صرفه جویی در مصرف آب)

مظهر زیبایی

آب، نعمت بی نظیر خداوند، جلوه زیبایی و طراوت و مظهر پاکی و زلالی و در واقع، دلیل اصلی ادامه هستی است. در نبود آب، از خروش رودخانه ها، آواز دل نشین پرندگان، بازی ماهی ها، ترنّم شکوفه های درختان، تبسّم و لبخند گل های زیبا و رنگارنگ دنیای طبیعت خبری نخواهد بود. اگر آب نباشد، حس تماشا و لذت مفهومی ندارد. آری، آب جوهر خلقت، ریشه تمام زیبایی ها و اساس زندگی در جهان هستی است. پس بیایید هفته صرفه جویی در مصرف آب را قدر بدانیم و با هم یاری یکدیگر، در استفاده بهینه از این ماده پرارزش کوشش کرده، از مصرف بی رویّه آن بپرهیزیم.

آب شیرین

صرفه جویی در مصرف آب و اسراف نکردن آن، بهترین راه برای سپاس از خالق یکتاست. خداوند در قرآن کریم، انسان ها را متوجه این نکته مهم کرده و می فرماید: «اگر بخواهیم این آب گوارا و شیرین را به صورت تلخ و شور قرار می دهیم؛ پس چرا شکر این نعمت را به جا نمی آورید». آری، اگر خدا می خواست، به املاح آب دریا نیز اجازه می داد که همراه ذرّات آب تبخیر شوند و به آسمان بروند و ابرهایی شور و تلخ تشکیل دهند و در نتیجه، قطره های باران، همانند آب دریا، شور و تلخ فرو ریزد. ولی خداوند متعال، نه تنها به املاح در آب، بلکه به میکروب های مضر نیز اجاز نداد همراه بخار آب به آسمان روند و دانه های باران را آلوده سازند. به همین دلیل، هرگاه هوا آلوده نباشد، قطرات باران، خالص ترین، پاک ترین و گواراترین آب هاست.

سزای اسراف کاران

اسراف، عملی غیراخلاقی و مورد نکوهش آیین های الهی است. متأسفانه عدّه ای، بی مبالات و بی پروا، الگوی مصرف را رعایت نکرده و این ماده حیاتی را بی جهت تلف می کنند. آنان نه تنها در برابر آیندگان مسؤول هستند، بلکه در روز قیامت نیز در پیشگاه خداوند گناهکار محسوب می شوند و در ردیف شیاطین قرار می گیرند. قرآن در نکوهش اسراف کاران می فرماید: «اسراف کاران، برادران شیاطین اند؛ و شیطان در برابر پروردگارش بسیار ناسپاس بود». نیز در آیه 31 سوره اعراف می فرماید: «خداوند اسراف کاران را دوست ندارد» و در آیه ای دیگر، جایگاه اسراف کاران را دوزخ معرفی می کند.

مزّه زندگی

آب، مظهر زلالی و طراوت است و انسان، با نگاه به آب دریاها و رودخانه های جاری در طبیعت و جریان آن در کل نظام هستی، به وجود خالقی یکتا و بی مانند پی برده، احساس آرامش می کند. ادامه حیات درختان و گیاهان و سایر موجودات عالم، تنها با وجود آب امکان پذیر است. امام صادق علیه السلام در تعبیری زیبا و شیوا، به این موضوع اشاره کرده، می فرماید: «مزه آب، مزه حیات و زندگی است». امام در این فرمایش گهربار، رابطه آب و زندگی را بیان می کند. این تعبیر پرمعنا، زمانی برای انسان ملموس است که در تابستان گرم، پس از یک تشنگی طولانی، به آب گوارایی دست یابد و پس از نوشیدن جرعه ای از آن، نفسی تازه کرده و احساس می کند دوباره روح به جسم بی جانش بازگشته است.

سیره عملی پیشوایان

قرآن کریم سیره عملی رسول اکرم صلی الله علیه و آله را الگوی نیکویی برای مسلمانان معرفی کرده و می فرماید: «رسول خدا برای شما اسوه خوب و نیکویی است».

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با یک مدّ (کم تر از یک لیتر) آب وضو گرفته و با یک صاع (نزدیک به 3 لیتر) غسل می کرد. ایشان مردم را نیز به استفاده از این مقدار آب سفارش کرده، می فرمود: «اقوامی پس از من می آیند که این مقدار را اندک می شمارند. آنان برخلاف سنت و روش من هستند. هر کس بر سنت من پایدار بماند، در بهشت همراه من است». پس چه نیکوست که در استفاده از آب برای مسائل عبادی نیز، آن حضرت را سرمشق خود قراردهیم.

صرفه جویی حضرت امام خمینی رحمه الله

آب از با ارزش ترین و حیاتی ترین آفریده های خداوند است که بی آن، شور و نشاط و تحرک موجودات امکان ندارد. پس باید قدر این نعمت را بدانیم و آن را بیهوده مصرف نکنیم. حضرت امام خمینی رحمه الله در فاصله به جاآوردن اعمال وضو، شیر آب را می بستند و در مواقع لازم دوباره باز می کردند. ایشان هم چنین پس از آشامیدن آب، هیچ گاه باقی مانده آن را دور نمی ریختند.

مقدمه حضور

بی شک، آب مهم ترین عامل در طهارت روحی و جسمی انسان هاست، به طوری که بدون وضو و غسل، طهارت روحی حاصل نشده و انسان نمی تواند پای در پیشگاه باری تعالی بنهد. هم چنین بیش تر ناپاکی های جسمی به وسیله آب از بین می رود و بی آن مقدّمه، حضور در برابر خدا و انجام تکالیف و عبادات و رسیدن به تکامل میسّر نیست. از سویی نیز در اثر نبود آب در طبیعت، آلودگی محیطی به آسانی پدید می آید و در پی آن، بیماری ها در شهرها و روستاها شیوع پیدا می کند و در نهایت، باز هم انسان از رشد و تکامل محروم خواهد شد. از این رو، شایسته است انسان آب را به اندازه نیاز به خدمت فراخواند.

رحمت پروردگار

آب در منظر اهل معرفت، درس های بسیاری در خود نهفته دارد. امام صادق علیه السلام در روایتی زیبا، آن را به رحمت پروردگار تشبیه فرموده، می گوید: «هنگامی که اراده طهارت یا وضو کردی، متوجه آب شو، آن سان که متوجه رحمت حق شوی؛ زیرا حق تعالی، آب را کلید نزدیکی به خود و مناجات خویش قرار داد. همان گونه که رحمت خدا گناهان بندگان را پاک می کند، آب نیز نجاسات ظاهری را پاکیزه می سازد. خداوند به وسیله آب، هر چیزی از نعمت های دنیا را زنده کرد. پس همان طور نیز به سبب رحمت و فضلش، قلب ها و دل های اطاعت کننده را حیات بخشید. در صفا و رقیق بودن، پاکی و برکت آب بیندیش، و از آن در تطهیر و پاک کردن اعضایی که خداوند به طهارت آن ها امر فرموده، استفاده کن. آداب بهره مندی از آب را در واجبات و مستحبات به جا آور؛ زیرا در هر یک از آن آداب، فواید بسیاری است».

نکاتی در صرفه جویی

رعایت نکات زیر، به معنای رعایت اصول مصرف صحیح از طرف شماست:

برای مسواک زدن، یک لیوان آب کافی است. هرگز در هنگام مسواک زدن، شیر آب را به طور کامل باز نگذارید.

شیر آب را تا انتها باز نکنید و همیشه سعی کنید فشار آب مورد استفاده تا حدّ توان کم باشد.

در هنگام استحمام، در فواصل شست و شو که نیازی به آب نیست، حتما شیر آب را ببندید.

برای شست و شوی اتومبیل، حتما از چند سطل آب استفاده کنید و از شلنگ استفاده نکنید.

کولرهای آبی را بازدید کنید تا از عدم اتلاف آب مطمئن شوید.

پله ها و گذرگاه ها را جارو کنید و در صورت نیاز، با یک دستمال مرطوب (یا هر وسیله مناسب دیگر مانند تِی) آن ها را تمیز کنید.

برای نوشیدن آب در پارک ها یا مدارس، از لیوان استفاده کنید.

هنگام شستن دست ها و وضو گرفتن، شیر آب را به طور مداوم باز نگذارید.

به یاد داشته باشیم که...

برای آن که آب سالم و بهداشتی به منزل ما برسد، باید هزینه های هنگفتی صرف احداث سد، منابع ذخیره آب، تصفیه خانه، خطوط انتقال، شبکه های توزیع شهری و... گردد.

مصرف بی رویّه آب، مشکل «فاضلاب» و آب های آلوده را ایجاد می کند و هر لیتر آب آلوده، می تواند چهل لیتر آب سالم را آلوده کند.

صرفه جویی آب از نگاه فقهی

زیاده روی در هر چیزی، ناپسند است؛ هر چند در امور عبادی باشد. امام رضا علیه السلام اسراف را در شمار گناهان کبیره بیان می کنند. پیغمبراکرم و امیرمؤمنان هنگام وضو گرفتن، برای هریک از اعضای وضو، فقط یک بار آب می ریختند. و امام صادق علیه السلام در روایتی فرمودند: شستن بار سوم در وضو بدعت است و از نگاه فقهی، کاری حرام شمرده شده است و شاید این حرمت، به دلیل زیاده روی در مصرف آب باشد.

آب در پای گُل

امیرمؤمنان علیه السلام در کتاب شریف نهج البلاغه، شگفتی آب را یکی از نشانه های خداشناسی معرفی می کنند. آن حضرت چاه های فراوانی در مدینه و اطراف آن و سرزمین یَنبُع سر راه کوفه و مکه حفر کردند و بیش تر آن ها را وقف فقیران یا مسافران راه خدا نمودند. ایشان هم چنین در بسیاری از مواقع، به صرفه جویی در مصرف آب سفارش می کردند. روزی حسن بَصْری همراه امیرمؤمنان در کنار رود فرات قدم می زد، که تشنه شد و ظرفی را از آب پر کرد و مقداری از آن را خورد و بقیه را روی زمین ریخت. در این هنگام حضرت به او فرمود: «اسراف کردی؛ باید آب را روی آب یا در پای درختی یا گلی می ریختی».

نیاز به آب از منظر امام صادق علیه السلام

امام صادق علیه السلام در سلسله درس های توحیدی خود برای یکی از شاگردانش به نام مُفَضَّل، با اشاره به نقش نعمت آب در زندگی بشر می فرمایند: «ای مُفَضَّل! بدان که نان و آب، اصل معاش و زندگی انسان به شمار می روند. به حکمت ها و تدابیر نهفته در آن ها بنگر. نیاز آدمی به آب، شدیدتر از نیازش به نان است؛ زیرا شکیبایی او بر گرسنگی، بیش از صبر او در تشنگی است. آدمی برای نوشیدن، شستن خود و لباسش و سیراب کردن حیوانات و آبیاری مزرعه، به آب نیازمند است و برای برطرف کردن این نیازهای فراوان، آب به راحتی در دسترس قرارگرفته تا انسان برای به دست آوردن آن، در دشواری و رنج فراوان نیفتد».

آلوده کردن آب از دیدگاه اسلام

آلوده کردن آبها در زمره گناهان بزرگ است ؛ زیرا از سویی کفران نعمت الهی ، وارد ساختن ضرر به دیگران ، تجاوز به اموال عمومی و از مصادیق ظلم است و از سوی دیگر ، هرگاه این آلودگیها به میزان گسترده در دریاها ، اقیانوسها و رودخانه ها انجام شود ، از مصادیق فساد در زمین خواهد بود که در فقه اسلامی برای مفسدان ، شدیدترین کیفرها در نظر گرفته شده است .

در روایات متعددی به صراحت از آلوده کردن آبها و حواشی نهرها و رودخانه ها نهی شده است ؛ اسراف از گناهان بزرگ است و به طور کلی در همه جا و در همه منابع طبیعی حرام است .

این حکم در خصوص آبها از شدت بیشتری برخوردار است ؛ زیرا بر طبق روایات ، هر گونه اسراف در آب حتی در نوشیدن و وضو گرفتن و غسل کردن نهی شده است .

منبع :حیدری نراقی . علی محمد ، آب مایه حیات ، انتشارات مهدی نراقی، چاپ اول ، 1386 ، قم .

اسراف آب در کلام رهبر انقلاب

 

سخنان مقام معظم رهبری در مورد اسراف در مصرف آب

من همه را به رعایت منابع مالی کشور توصیه می کنم…

اسراف در ثروت عمومی و موجودیهای این کشور

و منابع طبیعی و نیز درآن چه که با زحمت زیاد به دست می آید

و اسراف در نان و آب وانرژی و نیروی انسانی، همه اینها بد است.

(فروردین ۱۳۷۵)

گیاهان در قرآن

 

گیاهان در قرآن( انار)

در آن دو، میوه هست و نخل هست و انار هست.

      "رحمن/68"

نام قرآنی: رُمّان

اشارات قرآنی:

1- وهوالذی انزل من السماء ماء فاخرجنا به نبات کل شیء فاخرجنا منه خضرا نخرج منه حبا متراکبا و من النخل من طلعها قنوان دانیة و جنات من اعناب والزیتون والرمانمشتبها وغیرمتشابه انظروا الی ثمره اذا اثمر وینعه ان فی ذلکم لایات لقوم یومنون. (انعام/99)

اوست خدایی که از آسمان باران فرستاد و بدان باران هر گونه نباتی را رویانیدیم، و از آن نبات ساقه ای سبز و از آن دانه هایی بر یکدیگر چیده و نیز از جوانه های نخل، خوشه هایی سر فروهشته پدید آوردیم، و نیز بستانهایی از تاکها و زیتون و انار، همانند و ناهمانند. به میوه هایش آنگاه که پدید می آیند و آنگاه که می رسند بنگرید که در آنها عبرتهاست برای آنان که ایمان می آورند.

2- و هوالذی انشا جنات معروشات و غیرمعروشات والنخل و الزرع مختلفا اکله و الزیتون والرمان متشابها و غیرمتشابه کلوا من ثمره اذا اثمر و اتوا حقه یوم حصاده ولا تسرفوا انه لا یحب المسرفین.( انعام/141)

و اوست که باغهایی آفرید نیازمند به داربست و بی نیاز از داربست، و درخت خرماو کشتزار، با طعمهای گوناگون، و زیتون و انار، همانند، در عین حال ناهمانند. چون ثمره آوردند از آنها بخورید و در روز درو حق آن را نیز بپردازید و اسراف مکنید که خدا اسراف کاران را دوست ندارد.

3- فیهما فاکهة و نخل و رمان.( رحمن/68)

در آن دو، میوه هست و نخل هست و انار هست.

در قرآن مجید سه جا از رمان نام برده است. در سوره انعام/141 درباره میوه این درختان توصیه مهمی شده است. در آن ذکر شده: چون ثمر آوردند از آنها بخورید و در روز درو، حق آن را بپردازید؛ معنی این دستور آن است که خداوند انحصار یا مالکیت فردی محصولات کشاورزی و نباتی را نمی پسندد.