بهترین راه برای مشاهده قدرت نسبی اسیدهای ضعیف از نظر کمی، به کارگیری جدول ثابت تفکیک اسیدی است، ولی شما غالباً با مشاهده فرمول آنها، می توانید به طور کیفی ضعیف یا قوی بودن اسید را طبقه بندی کنید.
اسیدهای قوی: دو نوع اسید قوی و مثال های مربوط به آنها عبارتند از:
1- هیدروهالیک اسیدها (اسیدهای بدون اکسیژن)، HI ، HBr ، HCl
2- اکسواسیدها (اسیدهای اکسیژن دار) که در آنها تعداد اتم اکسیژن دو یا بیشتر، بیش از تعداد پروتون های قابل یونش (هیدروژن های اسیدی) می باشد. (اختلاف تعداد اکسیژن و هیدروژن 2 و یا 3 است). این اسیدها مانند HNO3 ، H2SO4 و HClO4 می باشند، برای مثال در H2SO4 تعداد هیدروژن ها 2 و تعداد اکسیژن ها 4 است، یعنی تعداد اکسیژن دو تا بیشتر از تعداد هیدروژن 2 = 2 - 4
اسیدهای ضعیف: تعداد اسیدهای ضعیف بیشتر از اسیدهای قوی است. چهار نوع از این اسیدها با مثال مربوطه عبارتند از:
1- هیدروهالیک اسید HF
2- اسیدهایی که در ساختار آنها، H به O یا هالوژن متصل نیست مانند HCN و H2S
3- اکسو اسیدهایی که تعداد اتم های O مساوی و یا یکی بیشتر از تعداد هیدروژن های قابل یونش هستند، (اختلاف اکسیژن و هیدروژن صفر و یا یک است) مانند HClO ، HNO2 ، H3PO4
4- کربوکسیلیک اسیدها (فرمول کلی RCOOH که پروتون های قابل یونش در آنها به اکسیژن متصل است. مانند CH3COOH ، C6H5COOH
بازهای قوی: ترکیب های محلول در آب که یون های اکسید (O2- ) یا هیدروکسید (OH-) دارند. بازهای قوی هستند. کاتیون این بازها معمولاً از فلزهای فعال هستند.
1- M2O یا MOH که M فلز گروه 1 (IA) مانند Cs , Rb , K , Na , Li است.
2- MO یا M(OH)2 که M فلز گروه 2 (IIA) مانند Ba , Sr , Ca می باشد.
( MgO و Mg(OH)2 فقط کمی در آب حل می شوند و مقدار حل شده آن در آب به طور کامل تفکیک می شود.)
بازهای ضعیف: بسیاری از ترکیب ها با نیتروژن غنی از الکترون (دارای جفت الکترون آزاد) بازهای ضعیف هستند. (طبق تعریف آرنیوس باز محسوب نمی شوند) ساختار متداول اتم یک نیتروژن با زوج الکترون آزاد است.
1- آمونیاک ( NH3)
2- آمین ها (فرمول عمومی RNH2 ، R2NH یا R3N ) مانند CH3CH2NH2 ، (CH3)2NH و CH3)3N)
انتشار یافته در وبلاگ دهکده - آموزش شیمی
منبع: اصول شیمی عمومی سیلبربرگ، ترجمه دکتر مجید میرمحمد صادقی، دکتر غلامعباس پارسافر، دکتر محمدرضا سعیدی