خبرهای فارسی
اخبار موسیقی، اخبار آی تی، اخبار ورزشی، اخبار استخدامخبرهای فارسی
اخبار موسیقی، اخبار آی تی، اخبار ورزشی، اخبار استخدام«بم»، ١١‌سال بعد
مهدی زارع، دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در سرمقاله شرق نوشت:
امسال به یازدهمین سالروز زلزله پنجم‌دی٨٢ بم رسیدیم. این زمین‌لرزه با حدود ٣٠هزارنفر تلفات، پرتلفات‌ترین زلزله قرن اخیر ایران است. البته همین ذکر تلفات به‌صورت «حدود» ٣٠هزارنفر نیز نشان از مشکلات ما در برآورد و شمارش میزان تلفات دارد. این ابهام در آمار در سایر زمینه‌ها نیز موجب مشکل شده است. تلفات (کشته‌های) زلزله بم به صورت ٢٦هزارو٢٧١نفر، حدود ٣١هزارنفر و حدود ٣٣هزارنفر (و گاه بیشتر) اعلام شده است. در سالروز زلزله بم توجه به چندنکته ضروری به نظر می‌رسد:
١ آسیب‌های روانی و اجتماعی و همچنین معلولیت‌های مختلف بدنی، تعداد زیادی از مردم بم را همچنان آزار می‌دهد. توجه به بازسازی‌ها معمولا در حد توجه به ساخت‌وساز فیزیکی و بدون توجه به بافت تاریخی و فرهنگی شهرها و روستاهای آسیب‌دیده رخ می‌دهد. در شهر بم باوجود دقتی که در بازسازی ارگ تاریخی بم به عمل آمده است (که البته به‌دلیل مشکلات بودجه، مراحل انجام کار به کندی پیش می‌رود) ولی در بازسازی شهر بم، به ساختار «باغ‌شهر» و فضای سبز این شهر کم‌توجهی شده و طی ١١سال اخیر بعضا احداث خیابان‌های جدید با قطع درختان به‌منظور ایجاد فضای بزرگ‌تر برای عبور و مرور رخ داده است. این مساله به همراه آسیب‌های همچنان برجامانده روانی از زمان زمین‌لرزه، فضای زیست شهری را برای بسیاری از بازماندگان به صورت ناخوشایند درآورده است.
٢ گزارش‌هایی از تغییر بافت جمعیتی شهر بم بعد از زمین‌لرزه موجود است. البته بخشی از این موضوع بعد از هر زمین‌لرزه‌ای، طبیعی به‌نظر می‌رسد. بعضی از مردم (بازماندگان زمین‌لرزه) برای همیشه شهر را ترک می‌کنند و بعضی برمی‌گردند و در شهر ماندگار می‌شوند. بعضی از نیروی‌های غیربومی هم که برای امدادرسانی آمده‌اند، به دلایل مختلف در شهر ماندگار می‌شوند. ولی مساله آن است که بلافاصله بعد از زمین‌لرزه بم گروهی از مردم از گروه‌های کمتر برخوردار جامعه، به‌ویژه از شهرها و روستاهای جنوب شرقی ایران به شهر بم آمدند و بخشی از آنها در شهر مانده‌اند. ولی نگارنده پس از جست‌وجو هم نتوانست به داده‌ای علمی بر پایه پژوهش میدانی در این مورد (درصد و تنوع مهاجران جدید به بم) دست یابد؛ بنابراین همچنان مبهم است که چه میزان از گفت‌وگوها در مورد اینکه «بافت جمعیتی بم بعد از زلزله عوض شده» به واقعیت مربوط است و چه میزان بر اساس انعکاس و تکرار گفت‌وگوهای میان خود مردم دچار بزرگنمایی شده است؟
٣ در جنوب‌شرق ایران و استان کرمان منطقه‌های جمعیتی مهمی مانند شهرهای کرمان و جیرفت در کنار یا نزدیکی گسل‌های فعال وجود دارند. بر پایه نبود یا سکون‌لرزه‌ای که در گسل کوهبنان در شمال‌کرمان، روند گسله کرمان و همچنین گسل سبزواران (در محل عبور از شهر جیرفت) مشاهده می‌شود، توجه به مساله احتمال یک زمین‌لرزه مخرب بعدی در این شهرها بسیار مهم است.
٤ یک‌سال بعد از رخداد زمین‌لرزه بم در ششم‌دی١٣٨٣ زمین‌لرزه و سونامی بزرگ سوماترا به بزرگ‌ترین فاجعه انسانی در حدود ١٥کشور جنوب آسیا با حدود ٣٠٠هزار کشته منجر شد. آمارهای راهبرد کاهش ریسک سازمان‌ملل متحد نشان می‌دهد در ١٥سال اول سده‌بیست‌ویکم، سوانح طبیعی حدود یک‌میلیون کشته و ٥/٢تریلیون‌دلار خسارت‌های اقتصادی به جای گذاشته‌اند.
خسارت‌هایی که اولا ٦٠درصد آنها مربوط به رخداد زمین‌لرزه‌ها بوده‌اند و در ثانی حدود بیش از ٩٠درصد تلفات انسانی و حدود ٦٠درصد خسارت‌های مالی به کشورهای درحال توسعه مانند کشور ما مربوطند. زمین‌لرزه بم پرتلفات‌ترین زلزله قرن اخیر ما بود. تازه این اتفاق در شهری رخ داد که صرفا یک نقطه جمعیتی در گستره‌ای پهناور و به نسبت کم‌جمعیت از جنوب شرق ناحیه دشت کویر لوت در استان کرمان است. اتفاقی مشابه در شهری پرجمعیت‌تر متاسفانه موجب آسیب جانی و مالی بسیار بیشتری خواهد شد.
٥- نگارنده در کنفرانس اروپایی مهندسی زلزله در سال٢٠١٤ مقاله‌ای منتشر کرد که در آن معاهده‌ای بین‌المللی برای کاهش ریسک زلزله کشورهای در حال توسعه پیشنهاد شده است. این پیشنهاد با محوریت پیگیری کشورمان و برگزاری کنفرانسی بین‌المللی در شهر بم ارایه شده است. نمونه بارز زمین‌لرزه‌های مخرب در کشورهای درحال توسعه زمین‌لرزه بم٢٠٠٣ در ایران، زمین‌لرزه و سونامی سوماترای اندونزی٢٠٠٤، زمین‌لرزه٢٠٠٥ در بالاکوت پاکستان، زمین‌لرزه٢٠٠٨ در ونچوآن چین و زمین‌لرزه٢٠١٠ هائیتی است. این ایده شبیه کنوانسیون رامسر (اسفند١٣٤٩) است که در اجلاسی در رامسر از سوی سازمان‌ملل‌متحد برگزار شد برای حفاظت از تالاب‌ها، معاهده (کنوانسیونی) بین‌المللی مصوب شد که هنوز معتبر است و در سطح بین‌المللی مورد استفاده و ارجاع است. هدف از این پیشنهاد برنامه‌ای بین‌المللی است که با نشستی زیر نظر سازمان‌ملل متحد در شهر بم با دعوت از تمامی متخصصان کاهش ریسک زلزله و مدیریت بحران از سراسر جهان و به‌ویژه از کشورهای در حال توسعه برنامه‌ای بین‌المللی با محوریت جمهوری اسلامی ایران آغاز شود. برای اجرای چنین ایده‌ای می‌توان کمیته‌ای بین‌المللی با محوریت وزارت خارجه و متخصصان داخلی و بین‌المللی و با مشارکت سازمان‌ملل متحد تشکیل داد تا مقدمه نوشتن پیش‌نویس این معاهده و نحوه برگزاری نشست بین‌المللی در بم را مشخص کنند. ضمنا در این معاهده با نگاه و تاکید بر مشکلات کشورهای درحال توسعه، کوشش خواهد شد تا در غالب برنامه‌های ١٠ساله چارچوبی برای کاهش ریسک زلزله در این کشورها تعریف شود و همچنین در نشست‌های سالانه و دریافت گزارش‌های ملی نحوه توسعه هرکشور در کارگروه‌های تخصصی که در زمینه‌های مختلف تخصصی در زمینه کاهش ریسک تشکیل می‌شود، پایش و ارزیابی شود.