حفظ سنت در تکیه تاریخی دربند/ تکیه‌ای ۲۰۰ ساله که ثبت ملی نشده است

 

 

تکیه ۲۰۰ ساله دربند آخرین تکیه از بخش شمالی شهر تهران است که تنها چند قدم با کوه دربند فاصله دارد؛ تکیه‌ای که بانیان حفظش اهالی محل هستند. اما در عین حال هنوز اقدامی برای ثبت ملی آن نشده است.

خیابان تویسرکانی نزدیک کاخ سعدآباد از سمت در شمالی را با تکیه معروف دربند می‌شناسند؛ تکیه‌ای که زمانی با ستون‌های چوبی سپیدار سرپا نگهداشته شده بود و در سالهای اخیر استحکام‌سازی شد. حتی برایش ستون‌هایی زدند که بتواند سقف را نگه دارد. دورتا دور تکیه هم حجره‌هایی است که تا همین چند سال پیش هر حجره به یکی از خاندان های تهرانی تعلق داشت. هنوز هم حجره‌های آن باقی مانده و در قسمت زنان یعنی طبقه دوم تکیه نرده‌های چوبی حفاظ آنهاست.

اگر در طبقه اول جایی برای نشستن خانم‌ها وجود نداشته باشد آنها به این حجره‌ها می‌روند و از بالا مراسم را نگاه می‌کنند این مراسم ممکن است عزاداری‌های ده روز اول محرم باشد و یا مناسبت ‌های شب اربعین و رحلت پیامبر.

در این تکیه تعداد علم و کتل وجود دارد که گهگاهی ممکن است آنهایی که قابلیت چرخاندن داشته باشند را در تکیه بگردانند وگرنه بسیاری از آنها بدون حرکت در سر جای خود قرار دارند و نشان می دهد که چه کسی آنها را اهدا کرده است. در کنار تمام این علم ها یک نخل سنتی چوبی نیز قرار دارد که مردم محله دربند به آن دخیل می‌بندند.

علم و نخل هویت این تکیه تاریخی است که در کنار نذری هایش در میان اهالی قدیمی تهران شهرت زیادی نیز دارد. این روزها هم میزبان بسیاری از تهرانی هایی است که برای شرکت در مراسم اربعین و رحلت پیامبر اکرم(ص) به این تکیه در رفت و آمدند. در بسیاری از مواقع نشستن در تکیه آرزوی خیلی از افرادی می شود که راه طولانی را برای شرکت کردن در مراسم آن طی کرده اند.

این تکیه تاریخی با وجود آنکه مردم محل معتقدند بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد ولی ۱۴۰ سال سند دارد با این حال هنوز به عنوان اثر ملی شناخته شده نیست. شاید به این علت که تغییرات انجام گرفته در آن کم نیست. از دو طبقه کردن تکیه گرفته تا نصب سقفی برای آن. چون تا حدود ۶۰ سال پیش سقف این تکیه مانند بسیاری از تکیه های قدیمی تهران را با چادر می پوشاندند.

در این باره، امید غفرانی مردم شناس تهرانی به خبرنگار مهر گفت: این تکیه تاریخی به همراه تکیه تجریش و نیاوران جز چند تکیه مهم و تاریخی تهران هستند که نقش زیادی در هویت بخشی به این کلانشهر را داشته و دارند. مردم در این تکایا دور هم چمع می شدند و در بسیاری از مواقع تصمیمات مهمی در آنها گرفته می شد. هنوز هم در میان تکایای قدیمی تکیه دربند مراجعه کنندگان خود را دارد. این مردم همچنان به تکیه دربند می روند تا در مراسم مربوط به عزاداری امام حسین علیه السلام شرکت کنند. این تکیه جز در زمان محرم و صفر در بسیاری از اوقات به روی مردم بسته است. شاید یکی از دلایل استحکام آن نیز همین باشد که مردم جز در چند روز از سال در مواقع دیگری به آن مراجعه نمی‌کنند.

این بنای تاریخی هنوز در فهرست میراث ملی ثبت نشده و کارشناسان میراث فرهنگی برای آن پرونده ای تشکیل نداده اند این درحالی است که تکایای هم دوره آن مانند تجریش و نیاوران ثبت شده اند. با این حال مردم محله دربند چه این تکیه ثبت شود یا نه حافظان آن هستند و درج شدن این اثر در حافظه ملی تنها اقدام اولیه برای حفاظت از آن است.