پرسشی از دکتر پروین منصوری متخصص پوست و مو
چگونه پیری پوست را به تاخیر بیندازیم؟
سوار تاکسی مخصوص بانوان شدم و توجهم به دست‌های خانم راننده جلب شد. خودش خیلی جوان بود اما دست‌هایش خشک و چروکیده. دستکش نخی‌ای را که خریده بودم، باز نکردم و آن را همراه کرایه به خانم راننده دادم و گفتم: «آفتاب پوست دستتان را خراب می‌کند؛ دستکش بپوشید.» خندید و گفت: «اهل این سوسول‌بازی‌ها نیستم. کار ما از زیبایی گذشته عزیزم!» تشکر کرد و پیاده شدم...
همان موقع به ذهنم رسید از متخصصان سلامت بپرسم آیا این نکته حفاظت از پوست فقط از منظر زیبایی اهمیت دارد یا برای سلامتی پوست هم حیاتی است. چقدر اهمیت می‌دهید؟ این‌گفت‌وگوی خواندنی با دکتر پروین منصوری، متخصص پوست و مو و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، حتما نظرتان را تغییر می‌دهد. امیدوارم آن خانم راننده هم این گفت‌وگو را بخواند.
سلامت: بعضی از خانم‌ها با اینکه به زیبایی دست‌هایشان اهمیت می‌دهند و در پی مانیکور ناخن و کاشت آن هستند، وقتی در جمعی می‌روند و به پوست دست دیگر افراد نگاه می‌کنند، متوجه می‌شوند نسبت به همسن و سال‌هایشان، پوست پیرتری دارند. چرا؟
پیری پوست دست، تظاهر عواملی است که پیری وابسته به سن را به تعویق می‌اندازد یا برعکس آن را زودرس می‌کند. مهم‌ترین دلیل شکسته شدن رشته‌های کلاژن پوست و تخریب رشته‌های الاستیک آن و در یک کلام چین‌وچروک، نور خورشید است. همان‌طور که بارها هم گفته شد، محافظت از نور، پیری ناشی از نور را به تعویق می‌اندازد و باعث می‌شود این عامل به عوامل ایجاد پیری ناشی از سن افزوده نشود. شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید پوست دستتان با پوست دست مادربزرگتان، (هر چند تمام نکاتی را که الان ذکر می‌کنم رعایت کرده باشد) یکسان باشد. اگر جوان هستید، سعی کنید پوست دستتان را بکشید، احتمالا یا کشیده نمی‌شود یا اگر هم کشیده شود، تا آن را رها کنید بلافاصله به حالت اول برمی‌گردد. اگر همین کار را با پوست دست مادربزرگتان انجام دهید احتمالا به علت کم‌شدن خاصیت الاستیسیته و کاهش توان رشته‌های آن در پوست، پوست شکل می‌گیرد و پس از رها کردن مدتی طول می‌کشد تا به حالت اول برگردد. پیری ناشی از سن گریزناپذیر است ولی با رعایت نکاتی، می‌توان آن را به تاخیر انداخت.
سلامت: منظورتان از عواملی که پیری ناشی از سن را به تاخیر می‌اندازند، چیست؟
تغذیه مناسب حاوی همه گروه‌های غذایی به‌خصوص میوه‌ها و سبزی‌های تازه، پرهیز از نور آفتاب و حفاظت کامل از پوست با لباس‌های مناسب و ضدآفتاب‌ها، خواب کافی، پرهیز از استرس و تنش‌‌هایی که گاهی خودمان باعث آن می‌شویم، هوای سالم، ترک سیگار، قلیان و مصرف مایعات کافی. امروزه محققان معتقدند که تغذیه سالم، ورزش و خواب کافی مساوی است با بدنی سالم و پوستی زیبا و نیازی به مصرف ویتامین‌های گوناگون نیست.
سلامت: پس اینکه می‌گویند پوست خود را با فلان کرم تغذیه کنید یا میوه‌هایی را روی پوست بمالید، درست نیست؟
مالیدن میوه‌ها روی پوست امکان ایجاد حساسیت را بالا می‌برد بنابراین کار درستی نیست. امروزه مواد موثره ویتامین‌های موجود در میوه را به طور پایدار و در فرمول‌هایی خاص به صورت کرم تهیه می‌کنند. این کرم‌ها گاهی به دلیل داشتن خواص درمانی به‌وسیله پزشک هم تجویز می‌شوند. لایه سطحی پوست، رگ خونی ندارد و مواد مغذی از لایه زیرین یعنی درم، به آن می‌رسد. یعنی با تغذیه صحیح خون هر آنچه لازم است به پوست می‌رساند. مواد ضروری‌ای مثل پروتئین، آهن، روی، انواع ویتامین‌ها و ....
سلامت: درباره پوست دست چه توصیه‌هایی دارید؟
شما در روز بارها دست‌ها را با انواع شوینده‌ها می‌شویید. بسیاری از خانم‌ها حتی دستکش هم به دست نمی‌کنند و انتظار دارند این مواد پوستشان را خراب نکند. حتی آب به‌تنهایی می‌تواند باعث خشکی پوست شود. نه فقط هنگام کار با شوینده‌ها، بلکه در همه زمان‌هایی که مشغول کار روزانه هستید، دستکش بپوشید، یادتان نرود خشکی پوست باعث می‌شود عوامل فیزیکی و میکروبی به پوست وارد شوند و پوست چروکیده می‌شود. وقتی از خانه خارج می‌شوید، دست‌ها را از آفتاب محافظت کنید یعنی دستکش مناسب فصل دست کنید و در تابستان کرم ضدآفتاب به خصوص زینک‌اکسید بمالید چون سرما و گرما هر دو به پوست دست آسیب می‌رسانند.
یک نکته مهم دیگر این است که خانم‌ها مخصوصا دخترخانم‌های جوان باید از برنزه کردن پوست که امروزه مد شده، پرهیز کنند. شنا در استخر روباز نیز کار صحیحی نیست. لکه‌های قهوه‌ای که به مرور با افزایش سن زیادتر می‌شوند، علامت پیری ناشی از نور هستند. دقت کنید 3 عامل در ایجاد لکه‌های پوست موثر است؛ افزایش سن، ژنتیک و تماس با آفتاب. احتمالا حالا متوجه زیان‌های این کار نمی‌شوید و با قرار گرفتن در معرض آفتاب، از رنگ جدید پوستتان لذت می‌برید اما بعدها عوارض آن را خواهید دید و کاری هم نمی‌توان کرد.
سلامت: بهطور کلی نمای پیری دست چیست؟
برجسته شدن رگ‌های پشت دست، بروز لکه‌های قهوه‌ای، کاهش قابلیت ارتجاع و نازکی پوست.
سلامت: اما رگ‌های پشت دست برخی جوان‌ها هم بیرون زده است. چرا؟
وقتی چربی زیر پوست کم شود، برای مثال فرد بهطور ناگهانی وزن کم کند یا رژیم‌های غلط بگیرد و یا کسانی که به?طور ژنتیکی پوست نازک‌تری دارند، پیری زودتر خود را نشان می‌دهد. البته این افراد باید از نظر بیماری انسدادی رگ‌ها بررسی شوند. بعضی مشکلات نادر ارثی هم وجود دارند که نمای پیری به دست می‌دهند.
سلامت: رگ‌های بیرون زده درمانی ندارند تا پوست پیر به نظر نرسد؟
راستش را بخواهید درمانی وجود ندارد ولی از چربی خود فرد یا از ترکیب‌هایی که خاصیت پرکنندگی دارند مانند اسیدهیالورونیک برای بهبود نمای آن استفاده می‌شود. توصیه می‌کنم از مصرف خودسرانه بعضی داروها مانند کورتون که باعث کم شدن چربی پوست و برجسته شدن عروق می‌شود، خودداری کنید. البته بعضی بیماری‌های داخلی با نازک شدن پوست و تخریب رشته‌های آن همراه‌اند و باعث گشادی جدار عروق و نمایان شدنش می‌شوند.
سلامت: قدیمی‌‌ها از گلیسیرین برای مرطوب‌کردن پوست دستشان استفاده می‌کردند ولی معتقدند به مرور رنگ پوست را سیاه می‌کند. آیا این عقیده درست است؟
از بهترین مرطوب‌کننده‌های پوست وازلین است اما این ترکیب نفتی است و اگر خوب تهیه نشود امکان سیاه شدن پوست دست وجود دارد. گلیسیرین هم ترکیب خوبی است و امروزه به بیشتر کرم‌ها ترکیب‌های آن افزوده می‌شود. بهترین زمان استفاده از مرطوب‌کننده‌ها، بلافاصله پس از شستشوی دست و زمانی است که هنوز رطوبت دارد. با این کار آب به طبقه شاخی پوست نفوذ می‌کند و چروک‌ها کمی صاف می‌شوند. اگر ظرف 1 تا 3 دقیقه مرطوب‌کننده را بمالید، لایه محافظی تشکیل می‌شود و 11 تا 24 ساعت رطوبت پوست را نگه می‌دارد و پوست شاداب می‌ماند.
