سید جعفر کشفی دارابی بروجردی

           مشاهیر و مفاخر و  هنرمندان بروجرد ۳

      استاد سیدجعفر کشفی دارابی بروجردی

           ادبیات و کتاب • اصول فقه • حدیث • شعر

                         قرن سیزدهم

       

  عکس تزئینی است و فقط برای زیبایی این قسمت انتخاب شده است .

(ح 1267 -1189 ق)، عالم امامى ، فقیه اصولى، محدث، مفسر، متکلم، نحوى،

عارف، ادیب و شاعر. نسب وى با سى  و چهار  واسطه به حضرت  موسى بن

جعفر (ع) مى‏رسد.

چون اهل عرفان و ریاضت‏هاى شاق و کشف و شهود بود به سید کشفى معروف شد.

تحصیلات مقدماتى را در  اصطهبانات  گذراند.  در 1208 قمری به نجف رفت و از محضر

اساتید وقت استفاده نمود و  در  فقه و  حدیث  برآمد. به  تدریس و  تصنیف  پرداخت و

مدت‏ها از مدرسین حوزه‏ى نجف بود. وى به اصرار   محمد تقى  میرزا  حسام‏السلطنه،

پسر فتحعلى شاه، حاکم بروجرد به بروجرد رفت و در آنجا به تدریس پرداخت.

وى همچنین در شهرهاى اصفهان، یزد و اصطهبانات نیز چند سالى تدریس کرده است.

او با صاحب «جواهر» و سید محمد باقر حجت الاسلام شفتى  معاصر بود.  سید حسین

بروجردى، صاحب «نخبة المقال» و حاج میرزا صالح لرستانى  و  اورنگ زیب میرزا، فرزند

حسام السلطنه محمد تقى میرزا حاکم بروجرد، و ملا عبداللَّه بروجردى از  شاگردان  وى

بودند.  ایشان در  شهر زیبای بروجرد درگذشت . وی در اواسط سلطنت فتحعلى شاه 

 قاجار در بروجرد مقیم بوده و در سال 1267 در همان جا وفات و مدفون  گردیده  

است. مقبره ایشان در کنار مسجد دوخواهران بروجرد قرار دارد .   

 

 

     عکس نزئینی است . 

 

   از اوست : 

صبح آمد که در میکده ها بگشایند

سر خم بهر  گشاد دل  ما  بگشایند

در میخانه گشادند به  اخلاص ، درای

پیش  از  آن  تا  در   تزویر و ریا بگشایند

بسته تا چند بود کار ندیمان ، وقت است

که    نکویان   گره   از   بند   قبا    بگشایند  

 

               * * * * * *

 

 مه مه ای طوطی سخن بسیار شد 

   زین سخن هر صفحه ای طومار شد 

     داستان      عقل       بی پایان    بود 

        آنچه   ناید   در   بیان  عقل  آن  بود

                    * * * * * *

زان آستان  که  قبلهء  ارباب  دولت است

                     محروم   بودن   از   عدم   قابلیت است

                     * * * * * *

گفتمش حرف به اغیار نمی باید گفت

                       زیر لب گفت که بسیار نمی باید گفت

سخندانی که از هر سوی بینی کلک گفتارش

           بدان شاخ گلی ماند که باشد غنچه بسیارش

کسی که چشم ندارد چه حاصل از شاهد

               وگر که گوش ندارد چه سود از گفتارش

                           * * * * * *

 

حکیم و عاقل و دانا کسی بود که سخن

                       به   فهم   گوید و کم گوید و نکو گوید

    

         از آثار وى:  

 

«اجابة المضطرین»، در اصول دین، حاوى تحقیقات عرفانى؛ «البلد الامین»،  

 منظومه‏اى به عربى،

در علم کلام و اصول دین؛ «تحفة الملوک»،

در سیر و سلوک و عقل و جهل و تعدیل قوا؛ «جمع الشتات»؛

«الرطب الیابس»؛

«الرق المنشور»؛

«الشریفیة»، در منطق؛

«الشموس و العکوس»؛

«صید البحر»؛ «کفایة الایتام»،

در فقه، در سه جلد؛ «میزان الملوک»، در عدالت سلطان؛

«نخبة العقول فى علم الاصول»؛

«سنابرق فى شرح البارق من الشرق»،

در شرح دعاى رجب؛ «برق و شرق» که به آن «شرق و غرب» نیز گفته‏اند،

در شرح بعضى از احادیث عرفانى؛ «دیوان» شعر.

سیّد جعفر کشفى دارابى از اعاظم علماء قرن  13 سیزدهم  (1267-1191 هجرى  

 قمرى)  و داراى تألیفات متعدد و بسیار مشهور است که  یکى از آنها کتاب معروف  

 «میزان الملوک  و الطوایف و  صراط المستقیم  فى سلوک  الخلایف»  در   اندیشه   

 سیاسى اسلام و از نشریات مرکز تحقیقات و مطالعات اسلامى قم در سال 1357 مى‏باشد. که یکى از آثار بى بدیل در روند  تحولات اندیشه  سیاسى  در حوزه تفکر اسلامى‏بوده و از میراث گرانبهاى سیاسى دانشوران سلف و به عنوان  گنجینه‏اى  

 پر ارج از دانشوران دوره  قاجار تلقى مى‏گردد. 

  " باید دانست که مرحوم علامه سیّد جعفر کشفى تحصیلات  مقدماتى را نزد مادر فاضل خویش آموخته و مدتى در یزد به تحصیل مقدمات مشغول و بعداً رهسپار نجف اشرف و در آنجا از محضر اساتیدى نظیر مرحوم سیّد محمّدمهدى بحرالعلوم استفاده کرده و رفته رفته به عنوان فقیه اصولى و عارفى سالک و حکیمى آگاه به زمان، شهره آفاق گردید. از علماى جامعین مابین علم و ایقان و ذوق و عرفان شناخته شده و  در اجتهاد و   فتاوى شهیر و در علم تفسیر و حدیث بى‏نظیر و در ردیف اعاظم علماى امامیه  در قرن 13 هجرى  محسوب مى‏گردد و تا آنجا  که آقا  بزرگ  تهرانى  در  اعلام الشیعه او را «هو من اعاجیب الزمان و اغالیط الدهر» خوانده است.

از سایر بزرگان این سلسله سیّد على عارف کشفى و سیّد موسى نجل مرحوم سیّد جعفر کشفى و حجت الاسلام و المسلمین سیّد حجت کشفى از فقیهان حوزه علمیه قم و استاد خط ثلث در قید حیات مى‏باشند. از بزرگان دیگر این خانواده، مرحوم محمّد   صالح  کشفى خوشنویس قرن 11 هجرى که در  صفحه 71 کتاب  خوشنویسان  اصفهان  به قلم  مرحوم منوچهر قدسى از او نام برده شده است.  "

 

 

 

   منابع  :   

 اثرآفرینان (جلد پنجم صفحه 42)  

 سخنوران بروجرد صفحه 356 - 359  

 

 تاریخ بروجرد جلد دوم صفحه   272

  

 تذکره استاد حزین بروجردی صفحه 612 (زندگینامه سید باقر 

 

 کشفی بروجردی از اعقاب  مرحوم سید جعفر کشفی ) 

 

 فرهنگ سخنوران جلد دوم صفحه  763

 

  آدمیت ( ب ) صفحه 90 - 88

  آثار عجم (103)

اعیان الشیعه (85/ 4) 

ایضاح المکنون (631 ،58 ،48/ 2 ،259/ 1)

 

دانشمندان و سخن‏سرایان فارس (90 -88/ 2) 

الذریعه (97/ 24 ،327 -326 ،49/ 23 ،225/ 21 ،89 -88/ 18 ،105/ 15 ،259/ 14 ،232/ 12 ، 177 -176/ 10 ،911/ 9 ،471 ،87/ 3 ،121 -120/ 1)

  

ریحانه (61 -60/ 5) 

طبقات اعلام الشیعه (قرن 242 -241/ 13) 

طرائق الحقائق (455/ 3) 

فارسنامه (1260/ 2) 

لغت‏نامه دهخدا  (ذیل/ دارابى) 

المآثر و الآثار (156) 

معجم رجال الفکر و الادب فى النجف (1079 -1078/ 3) 

 

مکارم الآثار (1858 -1855/ 5) 

مؤلفین کتب چاپى (333 -332/ 2) 

هدیة العارفین (256/ 1)  

 

 

  * نوشته شده توسط احمد معطری *